De voorgeschiedenis

Op 10 maart 2020 plakte kunstenaar Jehudi van Dijk een beetje toevallig zijn eerste collegegedicht bij elkaar. Het collagegedicht werd enthousiast onthaald op de sociale media en Van Dijk besloot verder te gaan. In de kringloopwinkel kocht hij oude boeken die hij vervolgens uit elkaar sneed en knipte. Zo ontstond er een flinke verzameling zinsneden en woorden waaruit hij zijn gedichten kon opbouwen.

Eind 2020 had hij, uit een enorme plastic bak met woorden en zinsneden, 100 gedichten bij elkaar geplakt en na een succesvolle crowdfundactie verscheen in 2021 de bundel ’60 collagegedichten.’ In 2024 opgevolgd door een nieuwe bundeling onder de naam ’61 collagegedichten’.

Over de collagegedichten zegt van Dijk:

“Het is een kruising tussen lezen, schrijven, dichten en puzzelen. Ook heb ik het idee dat ik een soort ‘dichterlijke sluiproute’ heb bedacht. Als ik een ‘gewoon’ gedicht zou maken, moet ik op zoek naar woorden in mijn hoofd. De woorden die er dan uitkomen zijn meestal woorden die ik bewust of onbewust als poëtisch bestempel. Het resultaat is dan meestal verschrikkelijk kitsch en cliché. Nu ik de woorden niet meer uit mijn hoofd hoef te halen, kan ik me richten op interessante (woord)combinaties die ik nooit had kunnen verzinnen.”

De start

Het dichtwerk had ook de aandacht getrokken van de Zwolse liedjesmakers Esther Groenenberg en Bertolf voor wie Van Dijk al enkele muziekvideo’s had gemaakt. Samen met hen ontstond voorzichtig het idee een aantal gedichten op muziek te zetten. Toen muzikant/producer Dries Bijlsma zich ook geinteresseerd toonde, kreeg dat idee steeds meer handen en voeten. Hedon en Makershuis Vaktor ondersteunden het project met een kleine subsidie en halverwege 2021 maakten de muzikanten een voorzichtig begin met het project.

Het proces

Van Dijk bemoeide zich niet of nauwelijks met het proces van de muzikanten. “Het is alleen maar interessant als zij hun talenten in alle vrijheid op mijn gedichten kunnen botvieren,” aldus Van Dijk.

Er is veel op afstand samengewerkt, het merendeel van de nummers werd bij de drie muzikanten in hun studio’s of thuis gecomponeerd en opgenomen. Bijlsma ging er in zijn studio daarna verder mee aan de haal.

De gedichten van Van Dijk zijn niet gebonden aan een vaste vorm. Sommigen bestaan uit twee zinnen en anderen weer uit twintig. En allemaal zonder rijm of herhaling. Ze boden de muzikanten de mogelijkheid om naar hartelust te experimenteren.

Ideeën werden verder uitgewerkt, weggegooid, of aangepast. Arrangementen werden gemaakt, melodieën werden (opnieuw) ingezongen en voorzien van andere instrumentatie. En als het nodig was, werd er samengewerkt in de studio van Dries Bijlsma.

Voor de muzikanten was het project met name een artistieke uitdaging. Geld zou er niet mee verdiend worden. Het mocht experimenteel. Het mocht vrij. Het mocht gek, gedurfd en er was geen deadline. Het enige was, dat het werken aan het album geen andere werkzaamheden in de weg mocht zitten. En zo werd er tot aan maart 2025 met tussenpozen aan het album gewerkt dat inmiddels de titel POEZIEALBUM had gekregen.

Bertolf:

“De knipselgedichten van Jehudi van Dijk vond ik altijd al fantastisch. Ontroerend, waar, troostrijk en lief. Ik heb er thuis zelfs een paar ingelijst opgehangen. Toen hij op de sociale media een aantal gedichten plaatste waarin onder andere John Lennon, Bob Dylan en Lou Reed voorkwamen, begon ik de link met muziek te leggen. Zouden deze gedichten ook geen geweldige liedjes kunnen zijn? Grappig genoeg was ik niet de enige met dat idee. Zowel Esther Groenenberg als Dries Bijlsma hadden dit ook al bedacht. Toen hebben we de krachten gebundeld en 20 van Jehudi's gedichten op muziek gezet. Het is absoluut het raarste en langstlopende project waar ik ooit betrokken bij ben geweest, maar ik ben supertrots op het resultaat!”

Het eindresultaat: een dubbelalbum en een concept-album

Voor Bijlsma was het een uitdaging om alle artistieke ideeën in een muzikaal evenwichtig album te gieten. Geleidelijk aan gebeurden er twee dingen: Er werd besloten dat het een dubbelalbum zou worden en kwam Bijlsma tot de conclusie dat het album het best zou werken als een concept-album: Een plaat die met afzonderlijke liedjes een overkoepelend verhaal vertelt. Hij voegde de stem van Van Dijk toe en verwerkte elementen die te maken hadden met de tot standkoning van de gedichten.

Van Dijk ontfermde zich over de vormgeving van de plaat, die hij geheel in overeenstemming met zijn gedichten, als een collage vormgaf. (Afbeelding 3)  Coen Verboom van uitgeverij Cactus Books, die ook de twee bundels van Van Dijk had uitgebracht, brengt nu onder de naam Cactus Records de plaat uit.

Esther:

“Toen Jehudi begon met het publiceren van zijn collagegedichten, was ik meteen geraakt en enthousiast. En, ik kan het niet anders omschrijven, de teksten vroegen er bijna om om op muziek gezet te worden. Bij sommige liedjes hoorde ik al een melodie als ik ze las. Het toeval was, dat de coronacrisis uitbrak en ik niet veel te doen had. Het gaf me veel zingeving en plezier om mijn muziekhokje in te duiken met een tekst van Jehudi, om een uur later met een liedje de ruimte weer te verlaten. Het voelde als 'spelen'. Normaal schrijf ik m'n eigen teksten, maar nu moest ik de teksten van Jehudi leidend laten zijn. Dat was soms ingewikkeld, want de teksten waren niet gemaakt om tot lied gemaakt te worden, maar vooral hielp het mij om het anders te doen dan normaal. Ik moest wel out of the box denken, dus de liedjes kregen andere vormen dan ik normaal zou maken. Eerst dacht ik dat het beperkend zou zijn, maar het bleek juist bevrijdend te zijn! Ik ben erg trots op Doodgewone liefde, maar ook heel erg blij met Totaalplaatje en De President Van De Mooie Dingen die ik schreef met Bertolf. Maar eigenlijk vind ik de plaat als geheel vooral te gek geworden. Het was geweldig om te ervaren een schakel te zijn tussen de genialiteit van Jehudi en Dries. Het is de meest experimentele en absurde plaat die ik ooit maakte; ik ben er echt trots op om hier deel van uit te maken.” 

POEZIEALBUM is een album van Dries Bijlsma, Bertolf Lentink en Esther Groenenberg
POEZIEALBUM bevat muzikale bijdragen van Dirk Schreuders en Karel Schepers
POEZIEALBUM bevat muzikale bewerkingen van de gedichten van Jehudi van Dijk
POEZIEALBUM wordt uitgegeven door Cactus Records en uitgebracht op LP en CD en is te beluisteren via Spotify en andere streamingdiensten
POEZIEALBUM is mede mogelijk gemaakt dankzij financiële bijdragen van Hedon Talentsupport en Makershuis VAKTOR

Tickets voor de albumpresentatie haal je hier!